Biodiversiteit in je gemeente: Groen-Blauw Verbindt!

Op 18 november vond het congres ‘Biodiversiteit in je gemeente’ plaats, georganiseerd door Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel en Collectief Natuurinclusief. Na een plenair programma, voorgezeten door Marcel Belt (Wethouder gemeente Voorburg-Leidschendam), gingen de 180 aanwezigen uiteen in verdiepingssessies. Hieronder lees je het verslag van de sessie ‘Groen-Blauw Verbindt!’, gepresenteerd door Sacha Maarschall en Veronique Loeffen (gemeente Leiden) en Essi Laine (gemeente Oegstgeest). Niet aanwezig, maar wel mede opsteller: Robin Eefting (Katwijk). 

In deze verdiepingssessie staat de samenwerking tussen gemeenten voor het creëren van een groenblauw netwerk centraal. Zeven gemeenten, Katwijk, Noordwijk, Oegstgeest, Leiden, Leiderdorp, Voorschoten en Zoeterwoude, aangevuld met hoogheemraadschap Rijnland (adviserend) hebben de handen ineengeslagen om samen te werken op dit thema en zo’n netwerk te realiseren. 

Bekijk hier de presentatie

Onze buren hebben dezelfde opgaven 

Sacha Maarschall, stedenbouwkundige bij de gemeente Leiden, licht deze gemeentelijke samenwerking toe. Zij laat aan de hand van kaarten zien dat over de jaren heen het stedelijk gebied van de zeven gemeenten aan elkaar is gegroeid. Rond het verstedelijkte gebied liggen diverse prachtige landschappen van Noordzeekust tot Groene Hart. Door de stedelijke uitbreidingen en grote infrastructuren is er versnippering ontstaan in het natuurlijke landschap. Gemeenten staan voor veel opgaven zoals verdichting, leefbaarheid, klimaatadaptatie, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving. “Hierdoor ligt er de noodzaak dat we het landschap en de groenblauwe structuren om ons heen koesteren, zeker in en om het verdichte gebied”, laat Sacha Maarschall weten. Dit doen de zeven gemeenten via het programma ‘Groen-Blauw Verbindt!’. De gemeenten bouwen daarbij voort op  een regionale samenwerking van meer dan 10 jaar. Daarvoor hebben ze eerder zelfs een prijs ontvangen van het Rijk voor een voorbeeldige regionale samenwerking. Sacha Maarschall: “Kennis uitwisselen en werken aan gezamenlijke opgaven en kennisontwikkeling met buurgemeenten is heel veel waard.”

Natuur moet niet stoppen bij de gemeentegrens 

Hoe zijn ze tot deze samenwerking gekomen? Sacha Maarschall licht toe dat de gemeenten om de tafel zijn gaan zitten en hebben gekeken naar de individuele opgaven van de gemeenten: “Hieruit kwam dat we veel overlap hebben in deze uitdagingen, en groenblauwe dooradering kwam daar ook in terug.” Essi Laine, beleidsmedewerkster groen en water bij gemeente Oegstgeest, legt uit dat de gemeenten hun groene opgaves als het ware aan elkaar hebben geplakt: “Hierdoor kun je zien dat jouw groenstructuur niet ophoudt bij de gemeentegrens.”

Groene ringen, groene randen en groene vingers 

Aan de basis van deze opgaven ligt ook inzicht in de huidige natuurwaarden en recreatieopgaven. Samen hebben de gemeenten een concept ontwikkeld van Groene Ringen, Groene Randen en Groene Vingers, dat ze nu verder uitwerken.  
Zo hebben de gemeenten Groene Ringen aangewezen: aaneengesloten binnenstedelijke groen-blauwe structuren die ook de afzonderlijke kernen met elkaar verbinden. Ontbrekende schakels hierin willen de gemeenten wegnemen. Op de Ringen liggen specials: groene parels op de ringen zoals bijvoorbeeld landgoederen. Groene Randen vormen de overgang van het landelijk naar het stedelijk gebied en vice versa, en zijn dus heel belangrijk. De Groene Vingers zijn vervolgens nodig om de omringende landschappen het stedelijk gebied in te trekken en stad/dorp en ommeland goed met elkaar te verbinden. In totaal leidt dit tot een groen-blauw (samenwerkings)raamwerk: Groen-Blauw Verbindt.

Ontbrekende schakels 

Op basis van dit raamwerk zijn ook de ontbrekende schakels in kaart gebracht. Dit is zeer waardevol aldus Essi Laine: “De ontbrekende schakels laten zien waar actie nodig is, maar ook met wie we dit moeten oppakken. Bijvoorbeeld met andere gemeenten, waterschappen, provincies of het Rijk.” Hier komen gezamenlijke (regionale) of gemeentelijke projecten uit. Samenwerking met andere partijen zoals provincie, Staatsbosbeheer, Nationaal Park Hollandse Duinen en Rijkswaterstaat is wenselijk. Het doel is om het groen-blauwe raamwerk ook vast te leggen via de omgevingsvisies en het wordt ingebracht in de NOVEX Zuidelijke Randstad.

Verdere invulling 

Sacha Maarschall en Essi Laine geven aan dat er behoefte is dat partijen en andere gemeenten meedenken over de verdere invulling van het raamwerk. Zo hebben ze zelf ook nog een aantal vragen aan de deelnemers van de sessie. Bijvoorbeeld: hoe vullen we de groenblauwe structuren in zodat het een bijdrage levert aan de biodiversiteit? Hoe zorgen we voor een goede overgang tussen het landelijk- en stedelijk gebied? En: Met welke partijen moeten we nog meer samenwerken? Uit de discussie met de deelnemers zijn drie belangrijke punten naar voren gekomen:  

1. Biodiversiteit en recreatie kan worden gecombineerd zolang er rustige plekken zijn waar natuur ongehinderd mag bestaan. Recreatie zorgt ervoor dat er draagvlak kan ontstaan voor biodiversiteit vanuit het brede publiek. 

2. Identificeer het landschapstype voor de randzones, waarmee je kunt aansluiten op de landschappen en landschapselementen. Stel bijvoorbeeld rand-gebieds-profielen op. 

3. Kijk voor wie, wat en waarom de verbindingen belangrijk zijn. Ga in gesprek met andere organisaties en kijk hoe hun doelen en opgaven hierbij aansluiten. Neem hier als gemeente coördinatie op.