Veelgestelde vragen

Biodiversiteit gaat over de verscheidenheid van plant-en diersoorten, alle micro organismen, en de balans tussen alle soorten op aarde. De biodiversiteit is essentieel voor het in stand houden van ecosystemen en daarmee een gezonde leefomgeving.

Het gaat slecht met de biodiversiteit. Miljoenen diersoorten worden wereldwijd bedreigd met uitsterven. Sinds 1970 zijn populaties gemiddeld met 68 procent afgenomen (bron: Living Planet Report, het tweejaarlijkse rapport over de staat van de aarde van het Wereld Natuur Fonds). Deze trend zien wij ook in Nederland: 55 procent van onze bijensoorten zijn bedreigd, 46 soorten zijn uit ons land verdwenen en de afgelopen 130 jaar is 84 procent van alle vlinders in ons land verdwenen. Grotere dieren als de otter, de korenwolf en de velduil worden ernstig in hun voortbestaan bedreigd.

• Veranderingen in landgebruik
• Habitatfragmentatie
• Klimaatverandering
• Vervuiling
• Invasieve uitheemse soorten

De belangrijkste oorzaken van verlies aan biodiversiteit in Nederland zijn onder andere toename en intensivering van landgebruik, het verdwijnen van landschapselementen, klimaatverandering, overmatig gebruik van meststoffen en overexploitatie van natuurlijke hulpbronnen. Daarbij is er nog een gebrek aan meetbaarheid, beloning en waardering voor positieve bijdrage aan biodiversiteitsherstel.

Nergens in Europa gaat het zo slecht met de biodiversiteit als in Nederland. Momenteel is er nog maar 15 procent over van de inheemse planten- en diersoorten die we in 1900 in ons land hadden. Ter vergelijking: het Europese gemiddelde ligt op 40 procent. Weinig leefruimte en intensieve landbouw zijn de grootste oorzaken van het verlies. En in Nederland wordt een derde van de diersoorten bedreigd.

Vanuit de Europese Unie zijn de Habitat- en Vogelrichtlijnen (N2000) vastgesteld. Daarnaast bestaat er de Kaderrichtlijn Water voor de aquatische omgeving. In Nederland zijn de Provincies aan zet als het gaat om natuurbeheer: zij moeten invulling en uitvoering geven aan het natuurbeleid.
Het huidige natuurbeleid is niet eenduidig, wat tot gevolg heeft dat natuurbeheer niet optimaal plaatsvindt. Sterker nog, we zien een sterke afname in bijzondere soorten in natuurgebieden in Nederland.

Een bijdrage leveren aan het herstel kan op allerlei manieren. Mensen kunnen klein beginnen en aanpassingen doen in de tuin of het balkon. Of het juist groter aanpakken door in de straat of buurt aan de slag te gaan. Ook bedrijven, scholen en gemeenten kunnen een bijdrage leveren. Kijk voor tips en inspiratie op www.maakgrijsgroener.nl!

Naast het Deltaplan Biodiversiteitsherstel gebeurt er ontzettend veel: nationale programma’s, regionale programma’s: Green Deals, groene cirkel-projecten, diverse onderzoeksprojecten (PPS, universitair), de biodiversiteitsmonitoren, natuurinclusief bouwen, Nationaal Daken plan (voor groene daken), Programma ontsnipperen (voor betere verbinding tussen natuurgebieden), Groene Netten (netbeheerders die zich inzetten voor biodiveristeitsherstel), maar ook kleinere partijen, particulieren, burgers zetten zich in.

Het Deltaplan Biodiversiteitsherstel is een beweging waarin natuurorganisaties, boeren, burgers, kennisinstellingen, overheden en bedrijven intensief samenwerken aan het ombuigen van biodiversiteitsverlies naar herstel, om zo een systeemverandering te realiseren.

Het Deltaplan is een stichting met bijna 200 partners en supporters, bestaande uit natuurorganisaties, boerenorganisaties, kennisinstellingen, overheden, banken en bedrijven. Ook is er een projectbureau dat het secretariaat van het Deltaplan voert en zorgt voor de operationele uitvoering van de gestelde koers. Het Deltaplan Biodiversiteitsherstel is sinds 22 mei 2019 (de Dag van de Biodiversiteit) een stichting.

De ecologen van het Netherlands Ecological Research Network (NERN) namen eind 2017 het initiatief om maatschappij-breed te gaan samenwerken aan biodiversiteitsherstel, met boeren, natuurorganisaties, terreinbeheerders, particulieren, onderzoekers en overheden. Een belangrijke aanjager voor het initiatief was een wetenschappelijk onderzoek over insectensterfte (2017). Eind 2018 is het plan van aanpak Deltaplan Biodiversiteitsherstel gepresenteerd, dat moet leiden tot het ombuigen van biodiversiteitsverlies naar herstel in 2030.

De ambitie van het Deltaplan is om in 2030 biodiversiteitsverlies in Nederland omgebogen te hebben naar biodiversiteitsherstel. Hiervoor hebben wij cruciale succesfactoren geïdentificeerd.

Wij werken in het Deltaplan via twee grote lijnen:

• Wij bouwen aan een maatschappelijke beweging van boeren, burgers, bedrijven, kennisinstellingen, natuur- en milieuorganisaties, financiële instellingen, overheden enz. die zich allen inzetten voor biodiversiteitsherstel in hun omgeving. Onze huidige beweging van partners en supporters, die zich door middel van een commitment aan het Deltaplan hebben verbonden, moet hiertoe jaarlijks fors groter worden (inktvlekwerking). De groei van ons partner- en supporternetwerk draagt bij aan creatie van draagvlak en gedeelde waarden en mobiliseert zoveel mogelijk partijen om ook zelf aan de slag te gaan met biodiversiteitsherstel.
• Wij werken toe naar een samenleving waarin het belang en relevantie van biodiversiteit voor iedereen (personen en instanties) duidelijk is. Wij noemen dit het aanjagen van een systeemverandering. Wij doen dit via een aanpak met zogenaamde succesfactoren.

• Draagvlak en gedeelde waarden

Met communicatiecampagnes, het organiseren van dialoog en debat en het bouwen van de maatschappelijke beweging willen we de bewustwording over de waarde van biodiversiteit bij burgers, boeren, andere grondeigenaren, overheden en bedrijfsleven verkrijgen, en ook stimuleren dat ze samen aan de slag gaan.

• Verdienmodellen

Boeren en andere grondeigenaren die zich inzetten voor biodiversiteit (of zich in willen gaan zetten) moeten volgens ons beloond en gewaardeerd worden voor hun inzet en activiteiten. Beloning werkt het meest effectief als vanuit alle kanten rondom een boer partijen bereid zijn een bijdrage te leveren, en als al deze partijen de inzet van de boer op dezelfde manier wordt gemeten. Daarom ondersteunen wij de ontwikkeling van biodiversiteitsmonitoren als meetinstrument.

• Coherente wet- en regelgeving

Wij willen dat regelgeving helpt met het bevorderen van realisatie van biodiversiteit. Met coherente (niet tegenstrijdige) wet- en regelgeving ondersteunt de overheid de bijdragen van grondgebruikers aan biodiversiteitsherstel. We nemen concrete wetgeving onder de loep die biodiversiteitsherstel belemmert, of die nog onvoldoende stimuleert, en communiceren dit naar de overheid.

• Kennis, innovatie en educatie

De reden dat biodiversiteit niet wordt meegenomen ligt meestal niet aan onwil bij de betrokkenen, maar aan gebrek aan kennis en kunde. Verankeren van kennis over biodiversiteit in het onderwijs en in de praktijk is daarom een van onze activiteiten. We willen dat biodiversiteit een belangrijk thema wordt in het groene, maar ook zeker in het reguliere onderwijs. Ook bekijken we welke kennis in de praktijk nog ontbreekt, zodat we hier meer onderzoek naar kunnen (laten) doen.

• Samenwerken op gebiedsniveau

Samenwerking op gebiedsniveau is van groot belang voor biodiversiteitsherstel, omdat biodiversiteit geen grenzen kent. De activiteiten op percelen rondom hebben ook impact op de natuur op jouw perceel. Activiteiten om biodiversiteit te herstellen, hebben dan ook vooral effect als dit in samenwerking met alle relevante partijen in een gebied gebeurt. Wij proberen zoveel mogelijk partijen te inspireren om met een zogenaamde gebiedsgerichte aanpak hun projecten op te zetten.
Om te meten of al deze stappen ook daadwerkelijk effect hebben, gaan we dit in de praktijk uitproberen. Dit in fysieke praktijkomgevingen: de Delta Labs. Hier vindt wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van de activiteiten op biodiversiteit plaats.

• De stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel is in mei 2019 opgericht. Sinds die tijd werken we aan verdere uitbreiding van onze maatschappelijke beweging. We hebben momenteel al zo'n 200 partners en supporters, afkomstig uit het bedrijfsleven, overheden, maatschappelijke organisaties, burgerinitiatieven en kennisinstellingen. Zij zijn allen concreet aan de slag met biodiversiteitsherstel, met elk hun eigen commitment dat ze nu aan het uitvoeren zijn. 
• We stimuleren partijen die biodiversiteitsherstel in de praktijk brengen. Op het moment hebben we al 8 projecten die in samenwerking aan biodiversiteitsherstel werken (mede) mogelijk gemaakt uit het ‘Samen voor Biodiversiteit’ Innovatiefonds. 
• We hebben de landelijke publiekscampagne Maak Grijs Groener uitgevoerd. Met deze campagne brachten we het belang en de relevantie van biodiversiteit over op de maatschappij. We tonen hoe iedereenzelf ee nbijdrage kan leveren.
• Om te kijken hoeveel boeren momenteel betalen voor de activiteiten die goed zijn voor biodiversiteit, hebben we laten onderzoeken wat de meerkosten voor biodivers ondernemen zijn voor melkveehouders en akkerbouwers.
• Herstellen van biodiversiteit moet volgens ons per gebied met alle betrokken partijen in de omgeving. Daarom hebben we een gebiedsgerichte aanpak voor biodiversiteitsherstel vanuit onze eigen filosofie opgesteld en gepubliceerd.
• Ook hebben we ons hard gemaakt voor een groot Europees gefinancierd project, waarin het idee van gebiedsgericht samenwerken voor biodiversiteitsherstel verder wordt uitgewerkt.
• We hebben nu ook met elkaar een aanpak ontwikkeld hoe we gaan meten wat het effect van al onze activiteiten op biodiversiteit is.

Over 5 jaar:

• ...is er een breed maatschappelijk draagvlak voor biodiversiteit. Minstens driekwart van de bevolking begrijpt de waarde ervan en is ook bereid zelf een bijdrage te leveren als consument en/of burger.
• ...zijn boeren, bedrijfsleven en lokale overheden trots op hun bijdrage aan biodiversiteitsherstel en communiceren hier ook actief over.
• … is de inkomensontwikkeling van boeren die bijdragen aan biodiversiteitsherstel hoger dan die van boeren die niet meedoen.
• … worden investeringen in biodiversiteitsherstel in de openbare ruimte positief beoordeeld bij het gunnen van aanbestedingen.
• … is overheidsbeleid eenduidig gericht op stimulering van herstel van biodiversiteit.
• … is biodiversiteit als thema verankerd in het onderwijs.
• … werken 60 % van alle boeren samen met andere grondgebruikers en eigenaren aan biodiversiteitsdoelstellingen op gebiedsniveau.
• … is 75% van de natuurgebieden onderdeel van een gebiedsgerichte samenwerking, waarbij met boeren en andere grondgebruikers afspraken zijn gemaakt over biodiversiteitsversterkende maatregelen in het natuurgebied en daarbuiten.

Nederlanders vinden biodiversiteit belangrijk, maar het stuit nog op veel onwetendheid. Bijna twee derde van Nederland weet namelijk niet waarvoor het begrip biodiversiteit precies staat. Na uitleg vindt 4 van de 5 Nederlanders het belangrijk om biodiversiteit in zijn of haar omgeving, in Nederland én wereldwijd te beschermen. Bijna een derde vindt dat er dringend verandering moet komen en bijna een kwart zegt biodiversiteit mee te laten wegen tijdens de verkiezingen van volgend jaar. Slechts een op de vier zegt te weten wat te doen om biodiversiteit te beschermen. Dat terwijl bijna 3 van de 5 Nederlanders zegt iets te kunnen en willen doen om biodiversiteit te beschermen.

Dit en meer blijkt uit onderzoek van marktonderzoeksbureau Motivaction in opdracht van stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel onder ruim 1.200 Nederlanders. Dit onderzoek was de aanleiding voor de publiekscampagne Maak Grijs Groener.

Ga naar het onderzoek

• We willen in Nederland biodiversiteitsverlies uiteindelijk ombuigen naar biodiversiteitsherstel.
• Het actief betrekken van Nederlanders bij biodiversiteitsherstel is cruciaal voor onze aanpak. Iedereen, van burger, onderzoeker tot boer, bedrijfsleven, terreinbeheerders of overheid kan daadwerkelijk het verschil maken. Juist door met elkaar samen te werken.
• Een financiële bijdrage van de Nationale Postcode Loterij en van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit geeft ons de financiële ruimte om gezamenlijk een communicatiecampagne op te zetten.

Met de campagne Maak Grijs Groener willen wij vertellen wat biodiversiteit is, laten zien wat je kunt doen om het te beschermen en roepen we Nederland op om de biodiversiteit een handje te helpen. Dat de campagne hard nodig is, bewijst het onderzoek eens te meer. Als we uitleggen wat biodiversiteit is dan vindt bijna iedereen het ontzettend belangrijk. Maar het is voor velen een onbekend begrip. Het onderzoek vertelt ons ook dat hoe beter mensen weten wat biodiversiteit is des te meer betrokkenheid er is. Er is dus veel winst te behalen.