Symposium Klimaatadaptief Bermbeheer: Nieuwe onderzoeksresultaten gepresenteerd

Afgelopen dinsdag, 22 april, vond op de Wageningen Campus het symposium "Klimaatadaptief Bermbeheer" plaats. Tijdens dit evenement presenteerden onderzoekers van Wageningen Universiteit nieuw wetenschappelijk onderzoek dat aantoont hoe klimaatverandering de functionaliteit van bermen beïnvloedt, met name op het gebied van bermbranden en biodiversiteit. De onderzoekers benadrukten hoe een goed afgestemd maaibeheer deze negatieve effecten kan verminderen. Verderop in dit artikel bekijk je de presentaties.

Bermen voor verlaging van risico’s op bermbranden 

In Nederland beslaan bermen langs wegen ongeveer 2 procent van het landoppervlak. Rijkswaterstaat beheert een hoofdwegennet van ruim 3000 km weglengte en 188 km² bermen en sloten. Deze bermen, voornamelijk kruidenrijke grasbermen (70%), worden jaarlijks gemaaid om de zichtbaarheid en veiligheid van de wegen te waarborgen. Dit maaien helpt ook om risico’s op bermbranden te beperken, aangezien verdroogde grassen en bloemen snel vlam kunnen vatten bij droogte.

Bermen als leefgebied voor wilde planten, insecten en kleine dieren 

Grasbermen langs Nederlandse wegen zijn een belangrijk leefgebied voor vele planten en dieren. Ongeveer 50% van de inheemse planten- en insectensoorten kan in deze bermen worden gevonden. Het maaibeheer dat de veiligheid van de bermen waarborgt, kan ook gunstig zijn voor de biodiversiteit. Een bloemrijke grasberm biedt betere doorworteling en meer stabiliteit, wat bijdraagt aan de veiligheid.

Zorgen om veiligheid en biodiversiteit van wegbermen 

Onderzoek toont aan dat de veiligheid en biodiversiteit van wegbermen onder druk staan door klimaatverandering. Het aantal bermbranden is toegenomen, mede door warmere en drogere zomers. In de zomer van 2018 vonden meer dan 200 bermbranden plaats langs Rijkswegen. Daarnaast is de biodiversiteit in bermen afgenomen door de toename van concurrentiekrachtige soorten en verhoogde biomassaproductie, wat leidt tot een hoger brandrisico.

Win-Win situatie door aangepast maaibeheer 

Rijkswaterstaat, Wageningen University & Research (WUR) en LIFE IP All4Biodiversity hebben onderzoek gedaan naar de oorzaken van verhoogde risico’s op bermbranden en biodiversiteitsverlies. Promovendus Wiene Bakker voerde maai-experimenten uit om de effectiviteit van verschillende maaibeheerstrategieën te vergelijken. De resultaten tonen aan dat aangepast maaibeheer, afgestemd op het huidige klimaat, zowel de veiligheid als de biodiversiteit kan verbeteren.

Voor hoogproductieve, gras-gedomineerde bermen bleek tweemaal per jaar maaien het meest effectief. Laagproductieve bermen met lage vegetatiegroei hoeven slechts eenmaal per jaar gemaaid te worden. Preventief maaien en het afvoeren van maaisel voor de zomer vermindert brandrisico’s en stimuleert de biodiversiteit. Het uitstellen van de tweede maaibeurt naar eind september/begin oktober heeft ook positieve effecten.

Het initiatief voor dit onderzoek 

Het promotieonderzoek maakt deel uit van het zesjarige programma All4Biodiversity (2020-2025). Naast Rijkswaterstaat nemen vijf provincies, twee ministeries, verschillende natuur- en landbouworganisaties en stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel deel aan dit programma. Het doel is de kwaliteit van natuurgebieden en biodiversiteit te verhogen. Een deel van de kosten wordt gedekt door een Europese subsidie van het programma LIFE-IP. Vanuit de WUR hebben onder anderen projectleider Philippine Vergeer en promovendus Wiene Bakker aan het onderzoek gewerkt.