skip-to-main-content
zoeken
zoeken
Vergroenen openbare ruimte Toggle
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden

Tools voor de openbare ruimte

Op deze pagina vind je kennis en tools voor het versterken van biodiversiteit in de openbare ruimte. 

In kaart brengen van de openbare ruimte

Het monitoren van condities voor biodiversiteit is essentieel om de gezondheid van onze ecosystemen te begrijpen en te behouden. Dit helpt ons om de juiste maatregelen te nemen om habitats te beschermen en te herstellen, en om de biodiversiteit te bevorderen. Op deze pagina vind je verschillende kaarten, tools en meetmethodieken die helpen om condities in beeld te brengen en te monitoren.

toggle

Atlas natuurlijk kapitaal en Atlas leefomgeving

  • Doelgroep: Overheden
  • Doel: In beeld brengen condities en kansen ontwikkelingen in de openbare ruimte

De Atlas Natuurlijk Kapitaal ontwikkeld door het RIVM heeft allerlei openbare kaarten van Nederland met condities die zich richten op natuurlijke hulpbronnen en ecosysteemdiensten die de natuur biedt, zoals water, bodem, biodiversiteit en groen. 

Bodemdata

  • Doelgroep: Overheden, terreinbeheerders en agrariërs
  • Doel: inzicht in de samenstelling van de bodem

Op de website van bodemdata.nl vind je allerlei bodemkaarten die informatie geven over verschillende bodemcondities en eigenschappen op specifieke locaties. Zo kun je bijvoorbeeld een nulmeting doen, of kijken hoe het ervoor staat in een bepaald gebied. De kaarten geven inzicht in onder andere het bodemtype, de bodemtextuur, de bodemvruchtbaarheid, pH-waarde, de waterhuishouding, en de bodemdiepte.

Ga naar de website

Steenbreekatlas

De Steenbreek – IVN Atlas is een interactief dashboard met kaarten over de mate van verstening en groen, in tuinen en openbare ruimte. Deze atlas is tot stand gekomen in samenwerking met Cobra Groeninzicht, als hulpmiddel in de vergroeningsopgave van gemeenten die zijn aangesloten bij Stichting Steenbreek. 

Naar de atlas

Nationale Flora en Fauna Databank (NDFF)

De NDFF bundelt, uniformeert en valideert natuurgegevens in Nederland. De gegevens brengen in beeld wat er bekend is over de verspreiding van planten- en diersoorten. De NDFF bevat ruim 200 miljoen waarnemingen.

Naar de databank

Inrichten van de openbare ruimte

Een belangrijk thema voor het inrichten van de openbare ruimte is groenblauwe dooradering. Dit is het verbinden van groene- en blauwe (water) structuren door middel van landschapselementen. Samen vormen ze een robuust netwerk in Nederland, wat voedsel, nestgelegenheid en schuilplek biedt aan tal van soorten. Daarnaast leveren landschapselementen belangrijke ecosysteemdiensten zoals het tegengaan van hittestress, het vasthouden van water en natuurlijke plaagbestrijding. Er is daarom een apart thema opgenomen over landschapselementen in de Toolbox: 

Naar het Thema Landschapselementen

toggle

Bomen voor biodiversiteit

In dit rapport onderzoekt Natuur & Milieu het bomenbestand en aanplantbeleid van 28 grote Nederlandse gemeenten. We bekijken de keuzes die gemeenten hebben gemaakt. En we doen aanbevelingen die gemeenten kunnen helpen de geschikte stadsbomen te kiezen voor herstel van de biodiversiteit.

Lees het rapport

Landelijke bomennorm

De Landelijke Bomennorm geeft aan hoeveel boomkroonvolume een gebied nodig heeft. Een sterk boomkroonvolume is een voorwaarde voor een gezonde leefomgeving. Deze norm richt zich op benodigde m3 boomkroonvolume om een gezonde leefomgeving te creëren. De landelijke bomennorm is ontwikkeld met de 3+30+300 vuistregel- grondlegger prof. dr. Cecil Konijnendijk en vormt een praktisch toepasbare invulling van die ontwerpregel. 

Lees de handleiding

Inheemse zaden en planten

Inheemse soorten zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Maar welke soorten zijn dit en hoe dragen ze bij? Hieronder vind je verschillende bronnen die je hierbij kunnen helpen:

toggle

Goed stedelijk groen zorgt voor verkoeling in de zomerhitte, zuivert de lucht en biedt volop ruimte aan mede-stadsbewoners, zoals huismus, gierzwaluw, merel of gewone dwergvleermuis. Juist dankzij deze bevolkingsgroepen komen steden en dorpen écht tot leven. Op deze website vind je tips en verhalen die jou verder helpen om ook natuurinclusief te gaan bouwen.

Naar de website

Handboek Natuurinclusief Bouwen

Natuurinclusief bouwen en ontwerpen zorgt voor een gezonde, toekomstbestendige leefomgeving voor mens en dier. Voor elk gebouw of gebied zijn er mogelijkheden. Bijvoorbeeld op de grond (wadi of geveltuin), op het dak en zelfs in de muur. De 20 meest bruikbare ideeën worden toegelicht in het Handboek Natuurinclusief bouwen en ontwerpen in 20 ideeën.

Lees het handboek

Faunavoorzieningen

Naast het aanleggen van groen kunnen er voor dieren ook allerlei faunavoorzieningen worden aangelegd om verschillende diersoorten weer een plek te geven in het stedelijk gebied.

Natuurvriendelijke verlichting

Communicatie tussen dieren, het zoeken naar voedsel, reproductie en andere cruciale processen kunnen door het nachtelijke licht beïnvloed worden. Door natuurvriendelijke verlichting te gebruiken worden deze negatieve effecten op de natuur verminderd.

Robuuste natuurverbindingen

Een robuuste verbinding verbindt identieke natuurgebieden met elkaar. De natuur in deze gebieden kan uit verschillende ecosysteemtypen bestaan. Men verbindt bijv. twee gebieden bestaand uit bos en heide met elkaar. Een robuuste verbinding bestaat uit schakels (smalle delen) en knopen (grotere gebieden). 

Handboek robuuste verbindingen

Puntensystemen voor natuurinclusief bouwen

Verschillende gemeenten maken gebruik van een puntensysteem voor natuurinclusief bouwen. Hiermee kun je ervoor zorgen dat biodiversiteit goed geborgd zit in een aanbesteding. Meer informatie over puntensystemen vind je onder het kopje 'Beleid'

Download
Navigeer naar Beleid

Specifieke terreinen

Voor sommige terreinen geldt dat ze een specifiek doel hebben, bijvoorbeeld voor vervoer, recreatie of werken. Deze terreinen vragen een inrichting die rekening houdt met het gebruik van de ruimte. Hieronder vind je verschillende voorbeelden. 

toggle

Bedrijventerreinen zijn over het algemeen versteende gebieden die in de zomer enorm opwarmen en waar het water de bodem niet in kan. Daarnaast vormen ze met hun ligging aan de randen van de bebouwing een barrière tussen stedelijk- en buitengebied. Door te werken aan vergroening van bedrijventerreinen wordt er een beter werkklimaat gecreëerd en ontstaan betere verbindingen tussen het stedelijk en het buitengebied.

Voorbeelden voor bedrijventerreinen

Bedrijventerreinen vergroenen. Dat is een wens waarmee Stichting Steenbreek en de provincie Zuid-Holland samen optrekken. Dit boekje is het eerste resultaat van deze samenwerking. Een boekje vol inspirerende ideeën.

Naar het rapport

Onderzoek provincie Gelderland

Bedrijventerreinen zijn cruciaal voor Gelderland. Uit onderzoek blijkt dat de Gelderse bedrijventerreinen gezamenlijk bijna 8.000 ha beslaan, bijdragen aan 40% van het Bruto Regionaal Product en 30% van de werkgelegenheid verzorgen. 

Naar het onderzoek

Tiny forests voor bedrijven

Wil jij van jouw bedrijf een groene, inspirerende werkplek maken, die zorgt voor trots, werkplezier en meer creativiteit bij medewerkers? Die bijdraagt aan een groen imago en die de biodiversiteit stimuleert, verkoeling biedt op warme dagen, water bergt bij overvloedige regenval en CO2 opslaat? Plant dan, samen met de medewerkers, een Tiny Forest met buitenwerkplek op jouw eigen bedrijfsterrein!

Naar de website

Werklandschappen van de toekomst

Werklandschappen van de Toekomst is een brede coalitie van organisaties die zich inzetten voor een transitie naar toekomstbestendige bedrijventerreinen. De missie van Werklandschappen van de Toekomst is dat binnen acht jaar duizend bedrijventerreinen in ons land stappen zetten naar een duurzame, gezonde en groene toekomst.

Lees meer

toggle

Maatregelen voor infrastructuur

Deze lijst geeft terrein- en infrastructuur- beheerders die willen werken aan biodiversiteitversterking een beeld van de te overwegen maatregelen en een eerste inzicht in de mate waarin verschillende maatregelen kunnen bijdragen aan biodiversiteit.

Naar het overzicht

Om een overzicht te krijgen van acties en beleid op het gebied van biodiversiteit,\ heeft Stedin een lijst opgesteld met mogelijke infranatuurmaatregelen voor ontwerp, bouw, aanpassingen aan areaal, infrastructuur en (natuur)beheer. Deze initiële lijst van Stedin is aangevuld met maatregelen aangedragen door ecologen.

Naar de factsheet

toggle

Nederland heeft vele sportterreinen met een totaal oppervlak van ruim 300 vierkante kilometer. Sportparken bestaan niet alleen uit sportvelden, maar ook uit alle stukken tussen en rondom de velden. Daar liggen veel mogelijkheden voor de natuur.

Routekaart Verduurzaming Sport

We merken allemaal de gevolgen van de klimaatverandering: plotselinge hitte, lange periodes van droogte, plotse zware regenbuien. Om daar wat aan te doen is Routekaart Verduurzaming Sport opgesteld. In heel Nederland nemen worden maatregelen genomen. Ook de sportsector gaat verduurzamen. Dat levert behalve veel energie, ook geld én een gezonde sportomgeving op.

Naar de Routekaart

toggle

Een groen schoolplein brengt creativiteit, rust, ontdekking en veelzijdige beweging samen. Daarnaast draagt een groen schoolplein bij aan het behoud van soorten planten en dieren, de biodiversiteit.

 

Stappenplan groene schoolpleinen

Dit stappenplan is gebaseerd op jarenlange ervaring van scholen en betrokken organisaties. Je kunt het stappenplan helemaal volgen of het ter inspiratie gebruiken voor je eigen plannen. Bij elke stap vind je verschillende acties, ideeën en ervaringen. Om de ervaringen uit hun eigen mond te horen, staat op iedere pagina een filmpje waarin docenten en ouders van scholen door het hele land hun ervaringen delen.

Naar het stappenplan

 

Onderzoek impact groen schoolplein

Alhoewel er veel aanwijzingen zijn dat natuurervaringen van groot belang zijn voor de ontwikkeling van kinderen is nog weinig bekend over de impact van vergroende schoolpleinen op leerlingen. In deze factsheet lees je wat het vergroenen van een schoolplein voor leerlingen betekent.

Naar de kennisbank

 

 

 

 

Beheer

Beheer dat rekening houdt met biodiversiteit is cruciaal om ervoor te zorgen dat goede condities en soorten worden behouden. Er zijn verschillende vormen van ecologisch beheer die kunnen worden ingezet. Hieronder vind je tools en kennis over verschillende vormen van beheer. 

toggle

Ecologisch bermbeheer (Kleurkeur)

Door een ecologische inrichting en ecologisch beheer kunnen bermen een grote bijdrage leveren aan de Nederlandse biodiversiteit als leefgebied voor planten en insecten en als voedselgebied voor vogels.

Natuurlijke begrazing

Grote grazers houden niet alleen het landschap open. Met hun gegraas brengen ze ook veel meer variatie in de natuur. Door de begrazing wordt de diversiteit aan open en halfopen landschappen met vele overgangen weer veel groter. 

Lees meer

Rapport natuurtechnisch schapenbeheer

Sinusbeheer

Per maaibeurt blijft ca. 40% van de vegetatie staan en er wordt gewerkt met een slingerende maaipaden, zogenaamde sinuspaden. Deze variëren in ruimte en tijd. Als resultaat ontstaat heel veel variatie, wat uitermate gunstig is voor de biodiversiteit. Bovendien wordt flora- en faunagericht beheer verweven in één methode.

Lees meer

Ecologisch beheer van watergangen (Kleurkeur Blauw)

Kleurkeur Blauw is een certificaat voor aannemers en groenbedrijven om zich te onderscheiden op vakmanschap en ecologische kwaliteit. Opdrachtgevers zoals waterschappen en gemeenten kunnen in aanbestedingen van beheer van watergangen vragen om Kleurkeur-gecertificeerde bedrijven.

Lees meer

Bijvriendelijk beheer

Nederland Zoemt komt samen met de Nationale Bijenstrategie in actie voor de wilde bij. Om de gemeente op weg te helpen, ontwikkelde Nederland Zoemt deze Laat je Gemeente Zoemen tool, waarmee je in een korte set vragen zicht kunt krijgen op de huidige situatie. Daarnaast krijg je tips om aan de gang te gaan met het bijenlandschap. 

Naar de website