Updates
De Natuurladder: Een gespreksstarter voor meer biodiversiteit in bouwprojecten
Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel is blij met de nieuwe toevoeging aan de website: De Natuurladder. Al eerder verscheen een mooie poster van de Natuurladder met een stappenplan om het bewustzijn over biodiversiteit in de (bouw)sector te vergroten, maar nu staat de tool ook daadwerkelijk online, klaar voor gebruik. De Natuurladder is een innovatief instrument ontwikkeld om biodiversiteit en klimaatadaptatie te integreren in bouwprojecten. Katja Zweerus, Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel, liet een vragenvuur los op Léon Dielen, verantwoordelijk voor het waterbeleid bij Heijmans. Hij vertelt over de achtergrond, de werking en de toekomst van de Natuurladder.
Léon Dielen vervult sinds 1 januari een belangrijke rol bij Heijmans voor het thema ‘water’. "Hierin ben ik verantwoordelijk voor alle drie de divisies”, laat Léon Dielen weten, “infra, vastgoed, bouw en techniek.” Hij bepaalt de koers voor de vier pijlers: waterbalans, -kwaliteit, -veiligheid en -gebruik. “Gezond en veilig (drink)water is niet meer vanzelfsprekend. Juist daarom is het van belang om, in onze ontwikkelingen en projecten, meer rekening te houden met water en bodem”, vertelt hij.
Hiervoor werkte hij bij Dura Vermeer. “De samenwerking tussen Dura Vermeer en Heijmans om de Natuurladder te ontwikkelen kwam tot stand omdat ik Jan-Willem Burgmans kende, met wie ik eerder bij Heijmans had gewerkt. We ondervonden dezelfde uitdagingen rondom biodiversiteit in de bouw en gingen samen aan de slag.” Ze doken eerst de inhoud in. Ecologen wilde graag een menukaart maken waaruit projecten maatregelen kunnen putten. “Maar dat zijn er zó veel”, zegt Léon Dielen, “je raakt verstrikt in een oneindige hoeveelheid en verliest het overzicht.”
En toen kwamen jullie op het idee van de Natuurladder. Hoe steekt deze in elkaar?
“Ja, we kwamen er dus snel achter dat puur op de inhoud richten niet werkte. Toen we dachten aan de veiligheids- en CO2-prestatieladders, bestaande organisatietools op basis van volwassenheidsniveaus, kwam het ‘aha-moment’: zoiets was wat we ook nodig hadden voor biodiversiteit en klimaatadaptatie. De Natuurladder kijkt naar de mogelijkheid tot gedragsverandering en procesaanpassingen. Het is belangrijk dat een projectmanager zich eigenaar voelt van zowel het asfalt als de berm, en leiderschap neemt over biodiversiteitsherstel binnen het project. De Natuurladder is echt een gespreksstarter en biedt in die zin geen directe inhoudelijke oplossingen.
De ladder heeft niveaus voor gedrag, leiderschap en inhoudelijke criteria. Projecten kunnen vrij makkelijk zelf controleren op welk niveau, ‘trede’, ze zitten door een matrix op deze gebieden te volgen. Dat kan nu ook via de online tool die op de website van het Deltaplan staat. Projecten scoren op een schaal van 1 tot 5. Onze verwachting is dat projecten vaak beginnen met basisstappen zoals nadenken over de impact van het kappen van bomen en deze vervangen. Met dat soort basale stappen zijn we al heel blij. Vervolgens kun je aan de hand van de Natuurladder dus ook heel goed zien wat je kunt doen om een trede hogerop te komen.”
Kun je enkele voorbeelden geven van de toepassing van de Natuurladder?
“Een van de deelfactoren waarmee een project een trede hoger kan komen is het betrekken van meer stakeholders. Een mooi voorbeeld daarvan is de zogeheten ‘natuursafari’, waarbij een ecoloog het projectteam rondleidde en vertelde over de ecologie in het projectgebied. In een ander project hebben we in het kernteam het gesprek gevoerd of we de natuur als stakeholder mee zouden nemen in het project waarbij deze als ‘fysieke persoon’ aan tafel zat. Dit heeft geleid tot vele nieuwe en waardevolle inzichten, heel leerzaam, ondanks dat uiteindelijk niet gekozen is voor deze oplossing. Een andere manier waarop je kunt groeien in volwassenheid is door ook buiten de projectgrenzen te kijken. Water en natuur kent immers geen grenzen. Een voorbeeld hiervan is dat we bij projecten ook maatregelen buiten de (harde) projectgrenzen bepalen.”
Welke interventies zijn toegepast om draagvla kte krijgen voor de Natuurladder binnen de organisatie?
“Je zult misschien verbaasd zijn over hoe dit onderwerp leeft bij aannemers, vooral de wat grotere. Het besef dat we meer moeten doen dan alleen wegen aanleggen is zeer aanwezig. De vele kilometers berm zijn alles bij elkaar misschien wel het grootste natuurgebied van Nederland. Als bouwsector kunnen we dus een enorme bijdrage leveren aan biodiversiteitsherstel. Succes hebben we als we collega’s bewust maken van de natuur als belanghebbende in onze projecten. Door de Natuurladder toe te passen, kunnen we een wegontwerper of betonstorter nog beter laten realiseren dat natuur belangrijk is en komen we tot nieuwe inzichten en oplossingen.”
Hoe werd de lancering van de webapplicatie ontvangen en zijn er nieuwe ontwikkelingen?
“De webapplicatie en de overdracht van de Natuurladder aan het Deltaplan was een belangrijke stap, mede op verzoek van Rijkswaterstaat. Het invullen van de Natuurladder moet leiden tot echte verdieping en niet alleen een administratieve taak zijn. We hebben de criteria al uitgebreid en werken aan een kansenscan om ruimte te geven aan tools van andere organisaties. Het doel is om een breed gedragen instrument te creëren.”
Enige tijd geleden hield Léon Dielen een presentatie over de Natuurladder tijdens het evenement ‘Biodiversiteitsversnellers’ van het Deltaplan.
